Kisa Boylu Çocuga anlatılma biçimi

Bir bebek nasil büyür ? Bir takim belirtileri saptamak amaciyla çilginca boy ve kilo egrilerini inceleyen titiz ebeveynlerin korkularinin aksine bebek kendisi için normal olan bir düzende büyür. Bir bebegin gelecekteki boy ve agirligi büyük ölçüde döllenme aninda belirlenmistir. Dogum öncesinde içinde yasadiklari kosullari yeterli olan, dogum sonrasinda da sevgiden ve gidadan yoksun birakilmayan bebeklerin çogu eninde sonunda genetik potansiyellerini gerçeklestirirler. Genellikle hayatin ilk üç yilinda büyüme hizinda ve boyunda sapma olmasi çok sik olmayip ebeveyn boylariyla ilgili olup siklikla normaldir. Ufak tefek ebeveynden olan iri bir bebegin büyüme hizi genellikle ikinci yilin sonunda azalmaya baslayarak kendi genetik potansiyeli dogrultusunda devam eder.

Aksine iri anne babasi olup saglikli prematüre bir bebegin büyüme hizi özellikle ilk alti ay içinde çok hizli bir artis gösterir. Özellikle üç yasindan sonra görülen büyüme hizindaki sapmalar anormal olup incelemeyi gerektirir. Ergenlik döneminde büyüme hizinda tekrar hizli bir artis olur. Ergenlik döneminde nihai boya ulasilir.


Normal boy uzamasi genetik, beslenme ve hormonlarin uygun etkilesimi sonucu olur. Hormonlar içinde özellikle büyüme hormonu önemli olup tiroid hormonu, kortizol, seks hormonlari da büyüme üzerine etkileri olan hormonlardir.

Boyun genetik olarak belirlenmesi esas olarak anne ve bebek boylarinin ortalamasina dayanmaktadir. Yapilan arastirmalar erkek çocuklarin bu ortalamanin biraz üstüne kiz çocuklarinin da biraz altinda kaldiklarini göstermektedir.

Büyüme egrileri doktorlara bebegin hangi noktada normalden ayrildigi konusunda, anne ve babanin ölçüleri ( boy ve kilo) çocugun beslenme durumu ve genel saglik durumu da dikkate alinarak, inceleme gerekip gerekmedigi konusunda yol gösterirler. Ilk yil boyunca büyüme siçramalar halinde gerçeklestigi için büyümenin çok az ya da çok fazla oldugunu gösteren tek bir ölçüm önemli olmayabilir. Yine de bir uyari olarak dikkate almalidir.
· Boyun 3. persentil altinda olmasi
· Büyüme hizinin yavas olmasi (örnegin 4-10 yas arasinda yilda 5 cm altinda olmasi)
· Boy büyüme egrilerinde düsme olmasi
· Büyüme hizinin
··· 2-3 yasta yilda 8 santimetreden kisa olmasi
··· 3-4 yasta yilda 7 santimetreden kisa olmasi
··· 4-9 yas arasinda yilda 5 santimetreden az olmasi
· Anne baba boyuna göre çocugun beklenen boyunun kisa olmasi
"boy kisaligi" olarak tanimlanmaktadir.


Boy kisaliklari genel olarak
*normal boy kisaliklari
*normal olmayan boy kisaliklari olarak ikiye ayrilir.


Normal boy kisaliklari ise kendi içinde genetik ve ailesel tipte boy kisaligi olarak iki sekilde görülebilir.
1- Iyi beslenen kilosu normal veya normalin üstündeki çocuklarda büyümenin yavaslamasi:
Bunlar genellikle hormonal bozukluklari olan çocuklardir. Bu çocuklarda hormonal tetkiklerin yapilmasi gerekir.
2- Zayif çocukta büyüme hizinin yavaslamasi:
Kilosu yasina göre düsük olan çocukta boyun kisa olmasinda tibbi durumlarin düsünülmesi gerekmektedir. Örnegin:
· Uzun süreli ishal olmasi
· Sindirim sistemi hastaliklari
· Böbrek hastaliklari
· Beslenme bozukluklari
· Diger sistemik hastaliklar

· Kisa boylu ama büyüme hizi normal olan çocuk:
Bu çocuklar genellikle ailesel veya genetik olarak boy kisaligi olan çocuklardir.
· Ailesel boy kisaliklarinda özellikle ilk 3 yasta büyüme hizlarinda yavaslama olur, genellikle kilo alimi ve boy uzamasindaki azalma birbirine paralel seyreder. Ergenlik öncesi dönemde normal veya normale yakin büyüme hizi gösterirler. Bu çocuklarda kemik gelisimi ve ergenlik dönemine girme de gecikir. Ergenlikte nihai boylarina ulasmakla birlikte ebeveyn boyundan daha kisa olurlar. Bu çocuklarda baska hiçbir tibbi anormallik yoktur. Ailelerinde de benzer büyüme özelligi saptanir. Erkeklerde daha sik olmak üzere kiz çocuklarinda da görülür.
· Genetik boy kisaliklarinda çocuklarin dogumda boyu ve kilosu normal olup bunlarda büyüme hizi ilk 2 yasta azalip daha sonra genetik potansiyellerine uygun büyüme egrisine paralel gider. Nihai boylari anne baba boylarina uygundur. Ergenlik baslama yasi normal olup kemik gelisimleri yaslarina uygun seyreder.


Nihai boy için formül:

Sonuç olarak büyüme sürekli bir olay olup bir çok faktör boyun uzamasina etki eder. Tek bir ölçüm yerine en az 6 aylik periyotlarla ayni yerde ve kisi tarafindan yapilan ölçümlerde , büyüme hizinda veya boy egrilerinde sapma varsa ileri tetkik ve arastirmalarin, çocuk endokrinoloji uzmaninca degerlendirilmesi gerekir.


Yazar:
Dr. Çigdem Arikan, Dr. Mustafa Baş